انواع آسانسورهای مورد استفاده در صنعت آسانسور
تاریخ انتشار :1399/2/7
آسانسورهای کششی به دو صورت وجود دارند. 1- رانش مثبت ( positive drive ) یا اصطلاحا وینچی. 2- کششی ( Traction )
آسانسورهای کششی قدیمی¬ترین و متداول¬ترین نوع آسانسور است.در نوع کششی از کابین، وزنه‌ای متصل به دو سر سیم بکسل( وزنه کششی – اصطکاکی) که روی قرقره‌ای بزرگ به نام فلکه (Sheave) حرکت می‌کند، تشکیل شده است. مجموعه وزنه¬ها و قاب وزنهدر سمت مقابل کابین در روی فلکه کششی قرار دارند و به دو منظور 1-تأمین اصطکاک لازم بین سیم¬بکسلها و شیارهای فلکه کششی برای امکان حرکت کابین و 2- همچنین بدلیل جبران بار مرده و بخشی از ظرفیت(بار زنده) و کاهش توان مصرفی موتور استفاده می¬شوند. زمانی که کابین آسانسور به سمت بالا حرکت می‌کند، وزنه به سمت پایین حرکت می‌کند و برعکس؛ لذا کابین و قاب وزنه آسانسور در جهت خلاف هم حرکت می¬کنند.
کابین آسانسور و وزنه معمولاً روی ریل‌های راهنمای عمودی جهت اطمینان از عدم خروج آنها از مسیر نصب می‌شوند. این موضوع اهمیت بسیاری در تأمین امنیت آسانسور در مقابل اتفاقات ناخوشایند و غیرمنتظره دارد. اگرچه در بسیاری از فیلم‌ها ممکن است که ببینیم سیم بکسل آسانسور دچار از هم گسیختگی و پارگی می‌شود و فاجعه‌ای را می‌آفریند اما باید بدانیم که در حقیقت این موضوع بسیار غیر محتمل است؛ زیرا این سیم‌های بکسل از جنس فولاد هستند و به گونه‌ای ساخته شده‌اند که توانایی تحمل چندین برابر وزن متصل شده به آنها را دارند. اگر آسانسور به صورت منظم بازرسی شود، هرگونه مشکل در سیم بکسل می‌تواند تشخیص داده شود و در نتیجه اصلاح شود. حتی در صورت حادثه نیز مکانیزم هایی هستند که می‌توانند سرعت آسانسور را کنترل و از وقوع اتفاقات ناخوشایند جلوگیری کنند.
آسانسور با استفاده از موتور الکتریکی که به فلکه کششی متصل است حرکت می‌کند. ویژگی‌های آنها نسبت به کاربرد آسانسور می‌تواند متفاوت باشد. شیوه‌ی سنتی آن استفاده از موتورهای جریان مستقیم ( DC ) متصل به گیربکس حلزونی (Worm Gear) است. دلیل استفاده از گیربکس حلزونی خاصیت یکسوکنندگی جهت انتقال نیرو است که باعث می¬شود جهت نیرو فقط از سمت موتور به بار(کابین) انتقال یابد و بعد از توقف، امکان فرار و غلبه کابین به موتور وجود نداشته باشد. به دلیل سرعت دورانی بالا و گشتاور کم موتورهای موجود، برای بدست آوردن گشتاور ( بصورت عامیانه قدرت ) جهت حرکت آسانسور، نیاز به استفاده از گیربکس و تبدیل سرعت به گشتاور ( با کاهش دور موتور) می¬باشد که توسط گیربکس¬های حلزونی انجام می¬گیرد. آسانسورهای مذکور را اصطلاحاً ( Geared Traction Elevator ) می¬نامند. یکی از محبوب‌ترین انتخاب‌های دیگر برای آسانسور کششی استفاده از شیوه‌ی بدون گیربکس یعنی گیرلس Gearless است که در آن از گیربکس حلزونی استفاده نمی‌شود. در این نوع آسانسورها بجای استفاده از موتورهای الکتریکی با سرعت بالا و گشتاور کم، از موتورهای دارای سرعت کم و گشتاور بالا استفاده می¬شود که تکنولوژی بسیار جدید و جالبی دارند. در این نوع موتورها به دلیل وجود قطب¬های زیاد در استاتور، طبق روابط تئوری ماشین¬های الکتریکی، سرعت نامی آن ( n = 120*f / p ) کم و درنتیجه، گشتاور آن بسیار زیاد و مناسب برای مصارف بدون گیربکس می¬باشد.
کاربرد آسانسور کششی چیست؟
سرعت آسانسورهای کششی بسیار بالاتر از همتایان هیدرولیکی آن‌هاست. به این دلیل اینگونه از آسانسورها برای ساختمان‌های مرتفع و مدرن بسیار مناسب است. آنها همچنین حرکتی نرم‌تر و راحت‌تر به نسبت سیستم هیدرولیکی دارند. کاربرد آسانسور کششی جهت کاهش مصرف انرژی نیز مؤثر است. این موضوع به دلیل استفاده از وزنه برای برقراری تعادل کابین است که پیشتر نیز گفته¬شد.
موضوع مهم درباره‌ی آسانسور کششی توجه به چک کردن سیم بکسل و فلکه به صورت منظم است. زمانی که آنها دچار فرسودگی می‌شوند، اصطکاک میان سیم بکسل و فلکه کاهش می‌یابد و دچار لغزش و سرخوردگی می‌شود که می‌تواند کارایی آسانسور را کاهش دهد و در صورت نادیده گرفتن، افراد را با خطراتی مواجه کند، همچنین در صورت خوردگی بیش از حد و نفوذ زیاد سیم-بکسلها و شیارهای فلکه کششی، بسیار زیادتر از مقدار مناسب شده و در مواقعی، بدون نیاز به وجود قاب وزنه (در صورت نشست قاب وزنه در روی سکوی چاهک)، موتور به تنهایی و بصورت وینچ، کابین را حرکت داده و خطرات زیادی را در پی دارد. ( لذا اصطکاک لازم بین سیم بکسلها و شیارهای فلکه کششی، حتما باید در مقدار خاصی باشد، نه کمتر نه بیشتر ! )
آسانسورهای هیدرولیکی بدلیل محدود بودن طول جک هیدرولیکی و افزایش ضریب خطا در صورت ساختن جک¬ها با طول بزرگتر، محدودیت استفاده در ارتفاع های بالا را دارند و آسانسورهای کششی بسیار مناسب برای استفاده در ارتفاع¬های نیمه¬بلند هستند اما آسانسورهای کششی نیز دارای محدودیت¬های ارتفاعی هستند. در این نوع آسانسور ها در ارتفاعات بالا، وزن خود سیم بکسلها و کشش و افزایش طول آنها مسائل و مشکلات جدیدی را ایجاد می¬کند. که اخیراً با استفاده از مواد جدید قوی¬تری این امکان به آنها داده می¬شود تا ارتفاعات بیشتری را نیز پوشش دهند.
انواع آسانسور کششی کدام‌ها هستند؟
همانگونه که در قبل نیز اشاره‌ای کوتاه شد، دو گونه‌ی اصلی در آسانسورهای کششی به نام‌های Geared و Gearless وجود دارد. در این قسمت به شرح هر کدام به صورت مختصر می‌پردازیم.
آسانسورهای کششی گیربکس دار : اینگونه از آسانسورها دارای گیربکسی هستند که به موتور متصل است و چرخی را که سیم بکسل را به حرکت در آورد را می‌راند. اینگونه از آسانسورها قادر هستند که به سرعتی بین ۱.6 تا ۲.۵ متر بر ثانیه دست یابند. حداکثر مسافتی که آسانسورهای کششی Geared می‌توانند طی کنند حدود زیر 100 متر است. بنابراین اینگونه از آسانسورها برای ساختمان‌های کوتاه تا نیمه مرتفع مناسب است. حداکثر وزنی که آسانسورهای Geared می‌توانند تحمل کنند حدود ۱۳۶۰۰ کیلوگرم است و هزینه‌ی نصب اینگونه از آسانسورها به نسبت نوع Gearless کمتر است.
آسانسورهای کششی بدون گیربکس:
در اینگونه از آسانسورها از گیربکس استفاده نمی‌شود و سرعت آنها محدودیت خاصی ندارد و در آسمان¬خراشهای دنیا تا 15 متربرثانیه نیز نصب گردیده است. در این مدل از آسانسورهای کششی سیم بکسلها به بالای کابین آسانسور متصل هستند و به دور فلکه برای به حرکت در آوردن آسانسور پیچیده شده¬اند. سر دیگر سیم بکسل نیز به وزنه برای به دست آوردن تعادل و تأمین نیروی کششی – اصطکاکی وصل شده است. اینگونه از آسانسورهای کششی می‌توانند برای ساختمان‌های مرتفع مورد استفاده قرار گیرند.
مزایا و معایب آسانسور کششی چیست؟
آسانسورهای کششی در کنار مزایای زیادی که دارند، همچون امکان استفاده در ساختمان‌های مرتفع و سرعت بالا، معایبی نیز دارند. یکی از مهم‌ترین معایب آنها نگهداری دقیق و سخت¬گیرانه است. چون دسترسی به اجزای درونی آسانسورهای کششی نسبتا سخت بوده و در مواقع نیاز به تعمیرات، ناچار به اورهال و عدم قابلیت استفاده از آسانسور می¬باشد. مصرف انرژی آسانسورهای کششی نسبت به هیدرولیکی کمتر است و از میزان بهره¬وری بالاتری برخوردار هستند. این اختلاف به دلیل تفاوت در شیوه‌های کارکرد آنها است. در آسانسورهای هیدرولیکی، زمانی که پمپ روغن ( Power unit ) قدرت کافی را برای غلبه بر گرانش برای به حرکت در آوردن کابین به سمت بالا تولید می‌کند، به اندازه کل وزن کابین و متعلقات(بارمرده) و مسافران (بار زنده) انرژی مصرف می-کند و در زمان حرکت به پایین، انرژی مصرف نمی¬کند. اما در آسانسورهای کششی، استفاده از وزنه این امکان را می‌دهد که به قدرت کمتری نیاز باشد، چون بار مرده¬ی سمت کابین و قسمتی از بار زنده، توسط وزنه تعادلی-کششی جبران می¬شود. همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد، آسانسورهای کششی سرعتی بسیار بیشتر از آسانسورهای هیدرولیکی دارند. این درحالی است که حداکثر سرعت برای آسانسورهای هیدرولیکی 0.63 متر بر ثانیه است. این دلیل اصلی استفاده‌ی وسیع اینگونه از آسانسورها در ساختمان‌های مرتفع است. فضای مورد نیاز برای نصب آسانسورهای کششی معمولاً بیشتر و بزرگتر از همتای هیدرولیکی آن است. توجه به تمام این معایب و مزایا برای انتخاب مناسب‌ترین نوع آسانسور بسیار اهمیت دارد. توجه به این نکته ضروری است که آسانسور هیدرولیک به عنوان آخرین گزینه قابل اجرا می¬باشد و در صورت عدم امکان استفاده از آسانسورکششی می¬باشد.
همانگونه که پیشتر نیز خواندید، انتخاب مناسب آسانسور با توجه به مزایا و معایب هر نوع از آسانسورها می‌تواند صورت بگیرد.
کاربرد آسانسور کششی
برای برخی از ساختمان‌ها بهترین انتخاب و برای برخی از معایبی برخوردار است. بنابراین با توجه محل مورد استفاده‌ی آن و بررسی مناسب بودن آسانسور کششی برای آن محل جهت نصب اینگونه از آسانسورها اقدام کنید.
آسانسور کششی آسانسوری است که حرکت آن بر اثر اصطکاک بین سیم بکسل و شیار فلکه کشش، در هنگام چرخش آن، توسط سیستم محرکه (موتور آسانسور) صورت می گیرد. بخاطر مزایای زیاد این سیستم و از همه مهمتر مقرون به صرفه بودن این سیستم ، آسانسور کششی یکی از متداول ترین سیستم های اجرایی آسانسور در دنیا می باشد. نحوه کارکرد اینگونه آسانسور ها بر اساس نیروی الکتروموتور و گیربکس می باشد که از طریق فلکه گیربکس ، توان مربوطه در امتداد قائم به کابین آسانسور اعمال شده و حرکت کابین را به بالا یا پایین فراهم می نماید همچنین در این سیستم کابین آسانسور به وسیله چندین رشته طناب فولادی (سیم بکسل) به وزنه تعادل متصل بوده و سیستم تعلیق آسانسور را به صورتیکه در تصویر زیر مشاهده می کنید فراهم می نمایید.
همان طور که در شکل زیا نیز مشخص است با چرخش فلکه گیربکس - کابین آسانسور و وزنه تعادل هر کدام در جهت مخالف هم بالا و پایین میروند که این سیستم تعلیق آسانسور کششی می باشد.بدلیل حساسیت سیستم آسانسور های کششی ، می بایست هر یکماه یک بار توسط کارشناس فنی (سرویسکار) مورد بازرسی دقیق قرار گیرد.
سیستم آسانسور کششی در سرعتهای مختلف از 5/0 متر بر ثانیه تا سرعتهای بالا تر ساخته می شود. از نظر کنترل سرعت می توانیم سیستم آسانسور کششی را به انواع تک سرعته (AC1) – دو سرعته (AC2) و کنترل سرعت هوشمند (VVVF) تقسیم نماییم
